Roberto Ferrández Lasaosa

Roberto, zuzentzen duzun arloak Europako proiektu guztiak bere gain hartu ditu, 2017an emandako LIFE NADAPTA proiektutik hasita. Bestalde, zuen ohiko jarduerarekin jarraitu duzue, hau da, araztegietan lan egiten eta araztegiak mantentzen. Zer eragin izan du departamentua horrelako proiektuetara irekitzeak? 

Europako proiektuek hainbat alderdi dituzte; alde batetik, aukera bikaina dira lehendik ere lanean genbiltzan jarduera-eremuak garatzeko eta sustatzeko, hala nola digitalizazioa, isurketa-parametroen etengabeko kontrola, saneamendu-sareetan baimendu gabeko isurketen hautemate goiztiarra, isurketa horien alerta goiztiarra edo sistemako ur-arintzeena eta abar. Baina, era berean, aparteko ahalegina  egin behar izan dute Eragiketa- eta Mantentze-taldeko lankideentzat; izan ere, lanak aurreratuta zituzten eremuak ziren arren, Europako proiektuek exekuzio-epe nahiko estuak izaten dituzte batzuetan, PERTEen kasuan bezala.

Giza taldea indartzeko asmoz ia proiektu guztietan proiektu horiek garatzeko pertsona berriak sartu dira. Esan behar dut, gainera, oso ondo integratu direla departamentuko lankideekin eta enpresako beste departamentuekin. Izan ere, Europako proiektuetatik baloratu beharreko beste alderdi bat da proiektu horiek oso zeharkakoak direla, eta gidatzen dituzten pertsonak Eragiketa- eta Mantentze-lanetan dauden arren, NILSAren beste lan-arlo batzuei eragiten dietela.

Zuzentzen duzun departamentuarentzat lan-karga berri eta handia izateaz gain, horrek dakarren guztiarekin, zure ustez, zer ekarpen egiten diote proiektu horiek NILSAri sozietate publiko gisa?

Esan dudan bezala, hiriko hondakin-urak arazteko gure jardueran beharrezkoak ziren eta diren jarduera-ildoak indartu dituzte.

Ezinbestekotzat jotzen genituen garapen-ildo estrategikoetan indartu gaituzte, ez soilik finantziazio partzialarekin, baita exekuzio-epeekin ere.

Horri esker, araudi berriak (Jabari Publiko Hidraulikoaren Erregelamendu berria, esaterako) eta saneamendu-sistema altuetan gainezkabideak kontrolatzeko lehendik genuen sarea zabaltzea bateratu ditugu. Edo, adibidez, gure araztegietako (Tuterako HUA edo Ega Beheko HUA, esaterako) hondakin-urak sartzeko eta isurtzeko kalitate-parametroak etengabe parametrizatzea eta digitalizatzea.

Eta Nafarroako gizarteari? Zure ustez, nola laguntzen eta eragiten dute herritarren bizitzan?

Beno, zaila da Nafarroako herritarren eguneroko bizitzan gai horietako askok eragin zuzena izatea, bai, ordea, gai horietan interesa duten erakundeei, hala nola beste sektore batzuetako enpresei, parte hartzeko bideak irekitzen dizkiete, eta informazioa emateko bideak ere irekitzen dituzte interesa duten herritar guztientzat, emaitzak argitaratu egin behar baitira eta lan-ildoak dinamizatu gizarteko erakundeekin, hala nola unibertsitateekin eta ikerketa-zentroekin.

Esan nahi nuke herritarrengan zuzeneko eragina dagoela, nahiz eta berehala ez ikusi: uraren kalitateak eta Nafarroako saneamendu-sistemen beharrak hobeto ezagutzea da, Europako azken proiektuetan indartutako jarduera-ildoak, eta horrek epe ertain eta luzera saneamendu-kanonaren prezioa doitzea dakar.

Europar Batasunari buruz hitz egiten dugunean, batez ere Next Generation funtsen testuinguruan, dirulaguntzetan eta maileguetan pentsatzen dugu, Europako Batzordeak berak finantzaketa banatu zuen bezala, koronabirusaren ondoren muskulu ekonomikoa, soziala, ingurumenekoa eta industriala berreskuratzeko azken helburuarekin. Zure ustez, proiektu horiek trakzio-indarra dute NILSAren eta gainerako bazkideen ingurunean?

Bai, funts horiei esker, hizpide izan ditugun jarduera-ildo guztiei eta besteren bati heldu ahal izan diegu. Kontuan izan behar da neurri horiek benetan ezartzeak esan nahi duela lizitazioak eta kontratazioak egiten zaizkiela enpresa oso espezializatuei, oso teknifikatuei, baina baita sektore konbentzionalagoetako enpresei ere, hala nola sektore elektrikoari, galdaragintzari edo obra zibilari, gehienak tokiko ezarpeneko enpresak.

Nafarroako beste enpresa publiko batzuekin ere lan-ildoak ireki dira, azterketak egiteko edo, adibidez, araztegien konektagarritasun digitala hobetzeko.

Txosten honetarako elkarrizketu ditugun pertsona guztiak zure ardurapean daude. Kasu gehienetan, jarduera-eremu berri honetarako langile espezifiko berriak dira. Horrek, zalantzarik gabe, erronka handia izan behar du talentuaren eta profesionalen kudeaketan. Nola egin diozu aurre?

Enpresaren bilakaeragatik eta gure departamentuaren hazkunde-dinamikagatik zuzendari izendatu nindutenetik, gero eta araztegi gehiago daude Nafarroan, eta horiei erantzun behar zaie. Erronka pertsonal eta profesional aberasgarria izan dut maila guztietan, parte hartzea eta pertsonak hautatzeko prozesu asko gidatzea.

Erronka izan da, bai, baina, nire ustez, balantzea oso ona izan da. Elkarrizketetan ikusi ahal izango denez, oro har jende gaztea da, ilusioz betea, eta ziur nago etekina aterako diotela NILSAko esperientziari.

Gustatuko litzaizuke departamentuak testuinguru horretan izan duen bilakaera komentatzea edo ebaluatzea? Benetan proiektuen kateatze garrantzitsua gertatu da, hutsetik askora igaro zaretelako denbora gutxian.

Pertsonetan eta lanean oso azkar hazi gara denbora gutxian, eta horretan jarraituko dugu; izan ere, proiektuek azken data bat duten arren, instalatu ditugun sistema guztiak (digitalizazioa, kalitatea kontrolatzeko sistemak, alerta-sistemak eta abar) mantendu eta hobetu egin behar dira.

Epe laburrean egoera egonkortu egingo da, baina ezarri ditugun jarduera-ildo horiek guztiek martxan eta operatibo jarraitu beharko dute; izan ere, azaldu dugun bezala, ingurumen-legedi berriak eskatzen ari diren ildoak dira, hala nola hiriko hondakin-uren tratamendurako Europako zuzentarau berria eta jabari publiko hidraulikoaren 2024ko erregelamenduaren aldaketa.

Taldeari dagokionez, zure ustez, zer erronka dituzue? Ez profesionalak bakarrik, baita gizakiak ere, soft-skills deiturikoetan edo jokabide eta jarrera handiagoko trebetasunetan oinarritzen direnak.

Erronketako bat hazten ari diren eremuetan lanbide-gaikuntza beharrezkoa eta etengabea izatea da, hala nola digitalizazioa edo datuaren ustiapena, orain arte gure taldeari eskatu diogunaz harago doazena, hondakin-uren tratamenduari, ekipo elektromekanikoei, elektrizitateari, laneko arriskuen prebentzioari, kalitate-arauei eta abarri buruz oso aditua dena, benetan erronka pertsonal eta profesional izugarriak baitira, eta Errenazimentuko gizon-emakume bihurtzen baitituzte, denetarik jakin behar dutenak.

Eta, jakina, departamentuaren hazkundean hain estresagarria den egoera baten aurrean, lan-ildo berrien aurrean, desagertu ez diren lan-ildoez gain, ezinbestean sortzen dira tentsioak eta haserrealdiak eguneroko bizitzan, ez bakarrik departamentuan bertan, baita enpresako beste batzuekin ere. Komunikazio-trebetasun eta adimen sozial edo emozional horien garapena landu beharko dugun beste alderdi bat da.

Zure karreran zentratuz, zer suposatu du zuretzat etapa berri honek? Badakigu aldaketek aukerak dakartzatela, baina arriskuak eta oztopoak ere bai.

Departamentu honetako zuzendari gisa, arrisku handiena kontrol minimo bat galtzea da, hainbeste fronte irekita ditugulako, eta hori da egunerokoan zailena. Horrez gain, sortzen diren gatazka txikiak kudeatu behar dira, jarduera batzuk beste batzuen aurretik lehenetsi behar direlako edo Europako proiektuek, batez ere PERTEk, ezartzen dizkiguten epeetan estutu behar direlako.

Asko espero dut taldearengandik, baina haiek ere asko ematen dute.

Niretzat garapen pertsonal eta profesionalerako aukera ikaragarria da; ingeniari gisa oso aberasgarriak zaizkidan jarduerak gainbegiratzen ari naiz.

Zure ustez, Europar Batasunak herritarrengandik hurbilen dauden erakundeen lana bermatzen du horrelako proiektuak bultzatuz?

Bai, konfiantzazko euskarri publikoa ematen die ibaien osasuna eta ingurumena, oro har, egunetik egunera hobetoxeago egon daitezen lan egiten duen gure enpresa bezalako erakundeei.

Sektore askotako euroeszeptizismoaren testuinguruan, uste duzu ekimen europazale horiek benetan lortuko dutela uraren kudeaketa eraginkorragoa, jasangarriagoa eta bateratuagoa egitea eskualdeen eta herrialdeen artean?

Bide luzea dago egiteko, alde handiak daude oraindik Europar Batasuneko herrialdeen artean. Batasuneko herrialdeen egoera ekonomikoa, soziala eta geografikoa hain da desberdina, oso modu pertsonalizatuan heldu behar zaiela herrialde horietako bakoitzari. Hala ere, hondakin-uren tratamenduari buruzko zuzentarau berriak gutxieneko batzuk ezarriko ditu estatu-kide guztientzat, Europako Parlamentuan adostu diren ezarpen-epe batzuekin, harmonizazio hori bilatuz.

Pixka bat ezkorra naiz, Espainiako Estatuan bertan aurreko zuzentarauaren ezarpena oso desberdina izan da, nahiz eta aurreikusitako epeak duela urte batzuk gainditu ziren. Nafarroa da epe eta forma egokian betetzera iritsi zen autonomia-erkidego bakarrenetako bat, eta Espainiako Erresuma oso zigor latzak ordaintzen ari da estatu osoan ez betetzeagatik. Europako beste estatu batzuk ere zigortuta daude.

Gainera, zuzentarau berria oso handinahia da hondakin-uren tratamenduari, mantenugaiak ezabatzeari, mikrokutsatzaileak ezabatzeari eta neutraltasun energetikoari buruzko alderdi guztietan.

Baina Nafarroari eta NILSAri dagokienez, baditugu urteetako ikerketa-ildoak, gure I+G+b departamentuan mantenugaiak eta mikrokutsatzaileak kentzeari eta murrizteari buruz, Europako proiektuak barne, eta Tuterako HUA handitzeko proiektu bat ere badugu, lohien tratamendu batekin, neutraltasun energetikoa zuzentarau berrian aurreikusitako baldintzetan eta epeetan lortzea ahalbidetuko lukeena.

Azkenik, Europako Inbertsio Bankuaren finantzaketa-lerro bat jaso dugu, gai horietako askoren lehen aurrerapenari eusteko. Horri esker, baikorra izan naiteke, gutxienez Foru Erkidegoari dagokionez.

Laburpen-esaldia:
Lohien tratamendua digestio anaerobia termofiloaren bidez: mikrobiologiaren, ingeniaritzaren eta thermogas simulazioaren ikuspegitik teknologia aztertzea eta optimizatzea.

Nafarroako bazkideak: NILSA
Beste bazkide batzuk: Bosch i Gimpera Fundazioa (Bartzelonako Unibertsitatea), GyD, CEIT-IK4 Teknologia Zentroaren Elkartea eta Zaragozako Unibertsitatea
Deialdia: CPP21
Gauzatzeko epea: 2022/10/01 - 2025/08/31
Aurrekontua, GUZTIRA: 848.707,00 €
NILSAren aurrekontua: 284.871,00 €
Dirulaguntzak: Nazionala (% 40 - 113.948,40 €)

NILSAko parte-hartzaileak: 

• Andrea López (% 48 - 764,16 ordu).
• Itsaso Ilzarbe (% 17 - 270,64 ordu).
• Jairo Gómez (% 23 - 366,16 ordu).

Laburpen-esaldia:
Ingurune erreal batean, hiriko hondakin-uretan dagoen fosforoa modu eraginkorrean berreskuratzea ahalbidetuko duen soluzio teknologiko berri bat diseinatzea, garatzea eta baliozkotzea, eta, aldi berean, magnesio-eduki handiko industria-azpiproduktuei balioa ematea.

Nafarroako bazkideak: Magnesitas Navarras, S.A. (MAGNA)
Beste bazkide batzuk: Bosch i Gimpera Fundazioa (Bartzelonako Unibertsitatea) eta CEIT-IK4 Teknologia Zentroaren Elkartea
Deialdia: 2019ko lankidetza erronkak
Gauzatzeko epea: 2020/07/01 - 2023/12/31
Aurrekontua, GUZTIRA: 609.597,56 €
NILSAren aurrekontua: 151.380,00 €
Dirulaguntzak: Nazionala (% 40 - 60.552,00 €)

NILSAko parte-hartzaileak: 

• Andrea López (% 19 - 300 ordu).
• Jairo Gómez (% 9 - 150 ordu).